رویکردها و اصول سیستم تولیدی JIT

مقدمه

هنگامی که اصطلاح "JIT"،JUST IN TIMEبرای اولین بار در فرهنگ مدیریت استفاده شد، می توانست معنای مختلفی برای افراد مختلف داشته باشد. سیستم تولیدی JIT ازنظر اینکه درجهت کاهش ضایعات گام برمی دارد یک رویکرد مدیریت عملیاتی وازاین نظر که یکی از اهداف آن بهبود کارایی و کیفیت است ، یک رویکرد مدیریت تکنیکی به شمار می رود. ازطرفی بعضی ها آن را به دلیل اینکه سیستم تولیدی JIT یک مفهوم تولید جامع است رویکرد استراتژیک نامیده اند. درعمل سیستم تولیدی JIT قبل از آنکه رویکرد عملیاتی ، تکنیکی و یا استراتژیک باشد یک راهکار برای تسهیل عملیات است .

هدف اصلی سیستم تولیدی JIT می تواند حاوی یک سری اصول شناخته شده موردنیاز برای موفقیتهای عملیاتی شرکتهایی باشد که دارای رقبای زیادی هستند. این اصول از ژاپن شروع شد و بعدها در ایالات متحده درجهت مدیریت موجودیها رشد پیداکرد. این اصول بعدها در سایر جنبه های مدیریت مثل مدیریت تولید، مدیریت کیفیت به کارگرفته شد. همان طور که موفقیت سیستم JIT به عوامل داخلی سازمان بستگی داردبه مشارکت عوامل خارج از سازمان مثل فروشندگان و عرضه کنندگان مواد نیز نیازمنداست . در طول دهه 1980 تاکید اساسی بیشتر بر روی منابع انسانی سیستم JIT وهمچنین محیطی بود که عوامل انسانی در آن کار می کنند. لذا در این زمان JIT بر روی کارکرد خدماتی و اداری توسعه پیدا کرد.

رویکرد مدیریت تولیدی JIT

ازنظر رویکرد مدیریت تولید سیستم تولیدی JIT، اصطلاح "JUST IN TIME"معمولا به این معنی است که خرید مواد خام و سایر قطعات تولید فقط در زمان مصرف این مواد قطعات در فرایند تولید، از فروشندگان تحویل شوند. و ازطرفی تولید زمانی انجام خواهدشد که سفارش از مشتری گرفته شود به همین خاطر این سیستم تولید رااصطلاحا سیستم کشش تولید "تقاضا" نیز نامیده اند، زیرا تا مشتری تقاضا نکند تولیدی انجام نمی شود و لذا عکس سیستم تولیدی سنتی است که در آن مواد تاحد ممکن به فرایند تولید تزریق می شود و فرایند نیز تاحد ممکن تولید می کند.

رویکرد مدیریت تولید سیستم JIT دارای اصول متعددی است . اگر شرکتی بخواهداین رویکرد را در فرایند تولید خود به کار اندازد بایستی تمام این اصول را تا حد امکان پیاده کند:

تهیه فهرست و جدول تولید روزانه ;

تهیه یک جدول تولیدی که از قابلیت انعطاف برخوردار باشد;

به کارانداختن سیستم کشش تولید "تقاضا" و حذف ضایعات ;

بهبود و توسعه میزان انعطاف تغییرات انواع محصولات ;

بهبود و توسعه ارتباطات فکری کارکنان تولید;

کاهش هزینه های راه اندازی تولیدی ;

دادن اختیارات به کارگران تولید، درجهت تعیین جریان تولید;

تهیه جدولی برای مواقعی که تولید در کمتر از ظرفیت کامل است ;

افزایش استانداردهای پردازش و تولید محصول ;

شناسایی مداوم و اصلاح همه مشکلات مدیریتی تولید.

  .

تولید از دیدگاه اسلام دارای اهداف الهی است:

۱. حفظ عزّت و بی نیازی از فرومایگان.

۲. گسترش رفاه معقول و عزتمندانه برای خانواده.

۳. تکریم خویشاوندان و همسایگان.

۴. انفاق در راه خدا و رفع نیازهای فردی و اجتماعی.

امام باقر علیه السّلام فرمود: هر کس در دنیا برای بی نیازی خود از مردم و گشایش بر خانواده خویش و ابراز محبت به همسایه اش در جست و جوی روزی باشد، خدای بزرگ را روز قیامت در حالی دیدار می کند که چهره اش همانند ماه شب چهاردهم می درخشد.

مردی به امام صادق علیه السّلام عرض کرد: به خدا سوگند ما در پی دنیا هستیم و دستیابی به آن را دوست داریم. آن حضرت فرمود: می خواهی با آن چه کنی؟

گفت: می خواهم زندگی خود و خانواده ام را تأمین و صله رحم کنم و صدقه دهم و حج و عمره بگزارم

امام علیه السّلام فرمود: این، دنیا طلبی نیست. این آخرت طلبی است.

امام صادق علیه السّلام فرمود: امیرمؤمنان هزار برده را از حاصل تولید و دسترنج خود آزاد کرد.

از این روایات به خوبی بر می آید که هدف اسلام از سفارش به کار و تولید انباشتن ثروت نیست، بلکه ایجاد فرصت برای بهره برداری از مواهب الهی در رشد و تعالی خود و تأمین نیاز دیگر همنوعان و نیز قرار دادن دارایی و ثروت (نعمت) در مسیری است که برای آن آفریده شده است.